Aanvulling bij boek 1: de bezoekjaren

Selectieve verhaalanalyse

Taalgebruik

Wat vanaf de eerste pagina opvalt bij het lezen van “de bezoekjaren “ is dat het verhaal wordt verteld vanuit Zima die 8 jaar is. Zima beschrijft haar ervaringen heel naïef, kinderlijk en ook de interpretaties zij heel onbevangen.  De kinderlijke visie komt vaak terug.

Voorbeeld:  p. 9 Ik keek naar mijn bewegende blote voeten en dacht aan mijn eenzame schoenen, die nooit konden weglopen zonder mijn voeten erin….. p15 En toen ik weer naar binnen ging, zag ik ze opeens staan, tussen de andere schoenen. Die rode, die van mij. Alsof ze toch zelf waren komen lopen.

Ook (kinderlijke) humor zien we veel terugkomen.

Voorbeeld p. 93 Mijn moeder had handige borsten. Ze waren zo

groot dat er een heleboel onder verstopt kon worden. Brieven en

tijdschriften en papieren met informatie, die bracht ze allemaal vanonder

tegen haar borsten aan de gevangenis in en uit, zodat niemand ze

controleerde of verbood. Ik begon ook borsten te krijgen. Daar konden

alleen nog maar snippertjes onder. 

Opvallend aan de stijl van Joke Van Leeuwen vind ik toch wel de herkenbaarheid en beschrijvingen uit het dagelijks leven, het zijn allemaal realistische situaties.

Voorbeeld p. 50  Amrar had tegen Kenza gezegd dat ze zijn mooie broek maar even moest wassen.

Hij had de broek in haar handen geduwd en daar was ze kwaad om

geworden. Ze zei dat ze zijn knechtje niet was en dat ze de vorige dag al

genoeg had staan wassen, hij had haar die broek een dag eerder moeten

geven, dan had ze hem wel gewassen, maar ze bleef niet aan de gang en

hij moest haar niet zo commanderen ook. En toen werd Amrar kwaad. Hij

zei dat hij wel wat anders aan zijn hoofd had en dat hij al hard genoeg

werkte voor iedereen en dat het heus niet zoveel werk was, even een

broek wassen, dat het meer werk was om ruzie te maken dan om even

een broek te wassen omdat je broer het vroeg. En Kenza zei dat hij het

helemáál niet had gevraagd, hij had de broek in haar handen geduwd en

dat was heel wat anders dan vragen of het misschien uitkwam dat ze die

broek waste, terwijl ze misschien net zo goed als hij wat belangrijkers te

doen had, wat dacht hij wel.

Wat ik jammer vind is dat het taalgebruik niet evolueert naar het einde van het boek terwijl Zima toch al veel ouder is geworden.

Ik heb gelezen dat Co-auteur Malika Blain tegen Joke van Leeuwen haar verhalen heeft verteld en dat Joke van Leeuwen deze herinneringen in een verhaal heeft gegoten. Hoe ze precies hebben samengewerkt en wat er nu echt is en wat niet wordt nergens vermeld. Ergens vind ik dit wel jammer… het verhaal komt heel levensecht over. Van auteur Malika Blain is er geen spoor meer terug te vinden.

Boodschap

De schrijfster heeft verschillende boodschappen volgens mij:

1.Begrip voor een andere cultuur (Thema’s als ramadan, offerfeest, het gebruik van Henna,.. worden duidelijk uitgelegd)

Voorbeeld p 43 De meeste mensen hadden al een schaap gekocht. Dat hadden ze aan een touw mee naar huis genomen of achterop de brommer of in het bagagerek bovenop de bus. Het werd in eengang gezet, op een binnenplaats of een balkon. Daar stond het te wachten tot het offer werd.Ibrahim had in de koran een zoon.‘O, mijn zoon, ik zie in de droom dat ik u moet slachten. O, mijn vader, doe wat u bevolen is, gij zult mij, zo god wil, onder de duldenden vinden.’En toen hoefde de zoon niet geslacht te worden. Maar wel een heleboel schapen.  Wij kochten pas op het allerlaatst een schaap. Dan waren ze wat minder duur.

2.Beschrijven van gevolgen van een dictatuur

3. De geschiedenis blijft actueel. (Denk maar aan de Arabische revolutie)

Het motto: Ik heb mijn cipiers nooit horen zingen. (George Mangakis, Griekse politiek gevangene)

De gitaar van Amrar was afgenomen. Dit is een symbool hoe de dictatuur schrikt heeft van individualisme, protestsongs.

-Toen ze werden weggevoerd, zei Kenza, hebben ze gezongen. (p. 83)

-Hij wilde zijn gitaar terug. Hij had naar de Unesco geschreven dat ze hem zijn gitaar hadden

afgepakt, dat ze zelfs bang waren voor liedjes, want liedjes konden ontsnappen en buiten kon

iedereen die gaan zingen, als iedereen ze kende. (p. 114)

 Conclusie

Samengevat is dit een onderhoudend, boeiend boek. Het is vlot en licht geschreven.Jammer genoeg is dit geen historische roman en wordt er weinig informatie gegeven over de gebeurtenissen in Marokko in de jaren ’70. Aan het begin van het boek was ik  zeer gecharmeerd door de ik-verteller die 8 jaar is maar op het einde van het boek begint deze naïeve toon toch te vervelen.

Een link naar de leerlingen

Dit boek zou ik aanraden aan sommige leerlingen van de 1^ste graad en zeker in de 2de graad.   

Het boek kan ook heel interessant zijn om te laten lezen door jongeren die hun wortels in Marokko hebben of in de Islam.

Ik zou dit boek presenteren indien er wordt gesproken op school over Amnesty International of indien er in andere lessen wordt gesproken over de Islam (godsdienst) of over de arabische lente (geschiedenis)

Er zijn verschillende thema’s die kunnen behandeld worden:

Schrijfopdracht over Amnesty International

De eerste mei kwam, en wij kinderen mochten vooraan in de optocht. Achter ons liepen de

volwassenen met een spandoek, waarop stond: Wij zijn families van de politieke gevangenen.

Ik had een sandwichbord van karton om me heen, wat een beetje lastig was met lopen. Daar

stond op: Laat mijn broer vrij. Ik had er ook een foto van Amrar bij geplakt, maar die was een

beetje te klein om goed te kunnen zien. (p. 86)

Opdracht:

Amrar is opgepakt en tot twaalf jaar gevangenis veroordeeld vanwege zijn

politieke ideeën. Wereldwijd zitten er tienduizenden mensen gevangen omdat ze

andere ideeën hebben dan de machtshebbers in hun land. Amnesty International

is een vereniging die voortdurend opkomt voor naleving van de mensenrechten,

voor vrijlating van gewetensgevangenen, voor een eerlijk proces van andere

gevangenen en voor afschaffing van martelpraktijken en de doodstraf. Ga op

zoek naar informatie over Amnesty International.

Kijk of je mee kunt doen aan een actie van Amnesty International. Joke van Leeuwen schreef

jarenlang met een politieke gevangene in Marokko.

Moordenaartje spelen (Begrijpend lezen)

’s Avonds deden we moordenaar. Dat was een kaartspel dat je met veel mensen kon spelen.

Tussen de kaarten zat één aas en als je die had, moest je dat stiekem met een knipoog aan

een van de anderen laten weten. Die zei dan dat hij dood was. Wie als laatste nog niet dood

was of wie gesnapt was als moordenaar, kreeg een strafpunt. Na vijf strafpunten kwam je voor

de rechtbank en kreeg je straf. Dan moest je bijvoorbeeld een liedje zingen terwijl je op één

been stond of moest je met een djelleba aan en op handen en voeten een korte toespraak

houden over de uitgestrektheid van de woestijn. (p. 45)

Opdracht

Speel volgens bovenstaand regels het spel. Als iets onduidelijk is, verzin er dan

zelf nieuwe spelregels bij. Wie moet de moordenaar betrappen? Wie zitten er in

de rechtbank? Op internet vind je allerlei variaties van dit spel.

Boek 1: De bezoekjaren

"De bezoekjaren" Joke van Leeuwen & Malika Blain

Samenvatting

Marokko, jaren ’70. Zima woont in Casablanca met acht gezinsleden in een klein huisje met golfplaten dak, ze is arm maar gelukkig.  Het gezin is islamitisch maar niet dogmatisch.  Zima haar moeder motiveert  haar kinderen om goed te leren, om kritisch te zijn.   Het is geen typisch Berbers gezin maar een gezin dat in de jaren ‘70 probeert te overleven.  Het verhaal wordt verteld vanuit het personage Zima dat  in het begin van het boek acht jaar is en aan het eind zeventien. Het gezinsleven wordt zwaar op de proef gesteld als Amrar, haar oudste broer, wordt opgepakt door de politie en veroordeeld wordt tot 12 jaar gevangenisstraf wegens verzet tegen het politiek regime en de barre levensomstandigheden in Marokko. Later beland ook nog Mehdi, haar andere broer, in de gevangenis.
Jaren vol zorgen en voortdurende strijd en vele gevangenisbezoeken volgen. Vandaar 'Bezoekjaren'.

Ervaringsverlag

Toen ik het boek uit had bekroop mij opnieuw hetzelfde gevoel als tijdens mijn reis naar Marokko enkele jaren geleden.

Op slechts enkele uren vliegen van Brussel is er wel degelijk een andere “wereld”.

De emoties van Zima,de bespreking van het politieke klimaat via de acties van de broertjes en het vertellen over de islamitische cultuur zijn zo haarscherp beschreven dat ik het gevoel heb dat ik weer een klein beetje meer weet over  Marokko, over de Islam.

Ik heb dit boek dan ook gekozen omdat ik iets meer over de geschiedenis van Marokko wilde te weten komen (meer uitleg zie selectieve verhaalanalyse) en omdat ik in november een week naar Marokko ga via een intercultureel progamma van de Khlim.